De Engelse term suspension of disbelief, bedacht door de dichter en literatuurcriticus Samuel Taylor Coleridge, slaat op de bereidheid van het publiek om onlogische aspecten in een creatief werk door de vingers te zien om op te kunnen gaan in het verhaal.
Alle creatieve verhalen werken alleen als het publiek bereid is om de 'verbeelding' van de maker te geloven, of toe te laten, in ruil voor het beleven van een mooi verhaal. Zou het publiek geen 'suspension of disbelief' hebben, dan zullen ze, bijvoorbeeld, acteurs in tv-series niet zien als de personages die ze spelen, maar enkel als acteurs.
In andere woorden, het werk van een auteur hoeft niet realistisch te zijn, enkel geloofwaardig in de context van de fictieve wereld (en zelfs als dat niet zo is, valt dat nog tot een bepaald niveau goed te praten). Wanneer een auteur de bereidheid van het publiek voorbijschiet, heeft het desbetreffende werk gefaald in de ogen van het publiek.
Kijkers zijn doorgaans dus bereid mee te gaan met creatieve verklaringen, dat is de reden waarom auteurs wegkomen met (voor ons) onlogische reissystemen die sneller dan het licht gaan en gebruik maken van wormgaten of drankjes waarmee je krimpt, die de wet van behoud van massa breken. Daarentegen is het voor het publiek veel lastiger te accepteren dat een wild dier een hartaanval krijgt net voordat het op brute wijze de held weet te vermoorden, of dat een hacker compleet willekeurig een wachtwoord in de eerste poging kraakt. Oftewel: je kunt het publiek vragen het onmogelijke te geloven, maar niet het onwaarschijnlijke.
Uiteraard verschilt hetgeen iemand bereid is te accepteren van persoon tot persoon, en iets wat iemands 'suspension of disbelief' breekt hoeft niet voor iedereen datzelfde effect te hebben.
Zoals altijd hebben de verschillende Regels voorrang op zo'n beetje alle andere overwegingen. Wanneer een werk de bereidheid van het publiek om het verhaal te geloven voorbij is geschoten, maar dat later weer herstelt, krijg je Koelkastlogica. Wanneer het 'fixen' van een plotgat gewoon weer een nieuwe veroorzaakt, of het bestaande gat verergert, heb je te maken met een Voodoohaai.
Het Het-Is-Maar-Een-Showmantra is een manier om je suspension of disbelief te herstellen — het is immers maar een show. Zo spoort Bellisario's Maxim het publiek aan om hun suspension of disbelief te herstellen door de plotgaten en dergelijke te negeren als ze niet belangrijk voor het verhaal zijn.
Ook voor Professioneel Worstelen speelt deze trope een grote rol. Er is daarom ook een speciale term voor: Kayfabe.
Wanneer een waargebeurd verhaal zo bizar en/of over-de-top is dat men het niet gelooft (ondanks dat het dus gewoon echt is), is er sprake van Realiteit Is Onrealistisch.
Zie ook:
- Lampenkap Hangen: Als de personages ook vinden dat er iets niet klopt, voelt het publiek zich gerustgesteld.
- Vierde Wand/Geen Vierde Wand
[Engels: Willing Suspension of Disbelief]
