Geniet van de wereld van sneeuw."
(Opmerking: Dit gebeurt er als je letterlijk vertaald.)
Ted Woolsey was de hoofdvertaler van het gros van Square's Opm. RPGs uit het Super Nintendo Entertainment System-tijdperk (van 1991 tot '96). Hij is een polariserend figuur in de videogamecommunity, zelfs vandaag nog. Afhankelijk van wie je vraagt is Woolsey ofwel een dictator die ervan overtuigd was dat Amerikaanse gamers mokerdom waren, of een harde maar niettemin creatieve ambachtsman die de voornaamste reden is geweest dat de Engelse scripts voor die games niet onbegrijpelijk waren voor Westerlingen, letterlijk vertaald waren en daardoor niet accuraat, of, aan de andere kant, volledig herschreven waren om beter bij het publiek aan te sluiten — of erger.
Hoe dan ook is zijn impact onbetwistbaar groot. Hij tweakte vaak het script om de tekst meer aan te laten sluiten voor het Amerikaanse publiek. Fans bedachten de term "Woolseyismes" om te refereren aan de delen waar Woolsey duidelijk sleutelde aan het oorspronkelijke Japanse script. In een interview uit 2007 gaf Woolsey aan dat de originele versies van z'n vertalingen met meer dan 25% verkort moesten worden om te kunnen passen op een SNES-testcartridge, gezien het Japans, in geschreven vorm, een veel compactere taal is dan het Engels, wat de reden is voor de hoeveelheid verwijderd of ingekort materiaal in zijn versie.
Maar moet je horen. De aanpassingen van Woolsey? Ze werkten. Sommige teksten bleven zo goed hangen in het spel dat ze werden omarmd door de fans in plaats van verafschuwd. Hoewel redelijk veel van de scriptaanpassingen waarschijnlijk onnodig waren, zijn de meeste fans het ermee eens dat ze geen afbreuk doen op het eindproduct; soms zijn het zelfs verbeteringen. Het script wijkt af van origineel — soms wel heel erg — en toch werkt het, zoals het een goede gelokaliseerde vertaling betaamt.
Dat is een Woolseyisme: het antwoord van de Pragmatische Adaptatie op een Knip- en Plakvertaling. Deze trope is ook van toepassing op toevoegingen in/van scènes die niet in het oorspronkelijke bronmateriaal zaten.
Dit leidt soms tot re-releases met meer letterlijke of accuratere vertalingen, soms puur een-op-een en soms zijn die vertalingen gewoon dichter bij het bronmateriaal. Dat kan hevige discussies opleveren tussen fans van Woolseyismes, die-hard puristen en de arme knullen die slechts toegang hebben tot één manier het verhaal te kunnen lezen. Pogingen om de eerste twee groepen tevreden te stellen heeft geleid to meer re-releases, die dan de favoriete teksten van fans onaangepast laten.
Woolseyismes en goede nasynchronisatie vind je vaak bij vertaalde seinen-anime, gezien bij dat genre vertalers wel beter weten dan het volwassen script in een matige kindershow te veranderen, zelfs met het kinderlijke imago van animatie. Over shonen-anime, met z'n jongere doelgroep, valt echter niet hetzelfde te zeggen. Woolseyismes zijn ook dusdanig veelgebruikt in Latijns-Amerikaanse dubs dat velen de Spaanse versie verkiezen boven het Japanse origineel.
Als vuistregel noemen we hier de eisen voor een Woolsey-achtige vertaling: goede vertalers (uiteraard), goede script-adapters (soms zijn vertalers en adapters dezelfde persoon, soms niet), goede communicatie met de ontwikkelaars/animators/filmmakers en, in het geval van videogames, een goede localisatie-testteam. De beste manier om aan die eisen te voldoen is door een eigen localisatie-afdeling te hebben, of het werk aan een betrouwbaar vertaalbureau uitbesteden die al redelijke kennis bezit van het product.
Soms worden dingen tot Woolseyismes gerekend vanwege de drastische verschillen tussen verschillende talen, waardoor sommige dingen verloren in de vertaling kunnen worden als er letterlijk vertaald wordt, of soms bestaat er helemaal geen rechtstreekse vertaling voor een woord of zin. Denk aan woordgrappen, regionale dialecten, accenten en shout-outs naar popcultuur. Shows met louter ondertiteling, en manga, lossen dat soort dingen op door een opmerking met uitleg te plaatsen.
Vergelijk met Goede Slechte Vertaling. Contrasteer met Het Is Veranderd En Nu Zuigt Het!, of Macekre. Houd er rekening mee dat deze trope gaat over scriptwijzigingen in vertalingen die niet de daadwerkelijke verhaallijn veranderen en enkel bestaan om bepaalde teksten goed en duidelijk over te kunnen brengen op een andere cultuur; het proces waarbij het originele script uit het raam wordt geflikkert en alles vamaf het begin herschreven wordt hoort bij een compleet andere trope.
Vergeet niet dat deze trope niet gerelateerd is aan Richard Woolsey van Stargate SG-1 en Stargate Atlantis, of aan het Amerikaanse komedieteam Wheeler & Woolsey.
Zie ook Culturele Vertaling.
Die Houden We! is de meer interne variatie die min of meer rechtstreeks naar de vertalers komt, in plaats van dat ze helemaal de moeite doen het aan te passen.
[Engels: Woolseyism]
